Vera Celis speecht op de herdenkingsplechtigheid van 11 november

Lees hier de boodschap die onze burgemeester bracht op de herdenkingsplechtigheid van 11 november.

“Welke voordeelen kan een oorlog voor eenigen Europeeschen staat opleveren? Geen! De schitterendste overwinning, door eenige mogendheid behaald, zal nooit in staat zijn de daarvoor gebrachte kosten goed te maken. Wat een volk aan kostbare menschenlevens, aan materieele en ideale goederen zal verliezen, ook in een zegevierenden strijd, zal zoo ontzettend groot zijn, dat meer dan een eeuw de naweeën ervan zich zullen doen gevoelen.”

Beste oud-strijders, beste mensen, deze tekst komt uit het Nederlandse Algemeen Handelsblad, van 4 januari 1914! Een 'visioen' op wat komend gaat!

Vandaag is het is 11 november. Elk jaar is er weer opmerkelijk veel aandacht voor de herdenking van de Eerste Wereldoorlog, en in uitbreiding ook van alle andere oorlogen waar mensen wereldwijd werden door getroffen.

“Het licht dooft in Europa. Wij zullen niet meer meemaken dat het weer aangaat.” Deze woorden sprak de Britse minister van Buitenlandse Zaken, Edward Grey, tegen een vriend op 3 augustus 1914. De volgende ochtend viel Duitsland zoals verwacht België binnen. Groot-Brittannië verklaarde Duitsland de oorlog, waarmee de Britten als laatste van de grote mogendheden het strijdtoneel betraden. In de vier jaar die volgden zouden bijna 20 miljoen burgers en soldaten omkomen.

Tot 1909 bestond het Belgisch leger uit vrijwilligers en lotelingen. Pas daarna voert de regering de dienstplicht in en 1 zoon per gezin wordt onder de wapens geroepen.  Maar als gevolg van de toenemende internationale spanningen volgt op 30 augustus 1913 een uitbreiding en moet elke man vanaf 18 jaar onder de wapens. Het verloop van de eerste wereldoorlog kan niet verklaard worden zonder stil te staan bij de technische vooruitgang in de oorlogsvoering. Het vliegwezen kende een enorme ontwikkeling, de oorlogsvoering op zee ook. De Duitse agressor beschikte over een goed uitgeruste vloot. Vooral hun duikboten werden gevreesd. Het was een oorlog waar gebruik werd gemaakt van gevechtsvliegtuigen, waar gifgas als wapen werd ingezet, waar de uitvinding van de tank en de vlammenwerper voor een ander strijdtoneel zorgden, waar mitrailleurs en zwaar geschut voor het eerst werden gebruikt.

Het was ook een oorlog die nog nooit zo heftig was geweest als alle vorige oorlogen in de geschiedenis, en die ook nog nooit zoveel mensenlevens had gekost.

De Eerste Wereldoorlog is nog maar net begonnen als 750.000 soldaten het neutrale België binnenvallen. Ze gebruiken ons land als doorsteek naar Frankrijk, en de Duitsers verwachten in België niet op veel tegenstand te stuiten, niets was minder waar.

Eerste Wereldoorlog begint met een bloedbad, volgens historici kwamen alleen al in augustus 1914 6000 Belgische burgers om. 25.000 gebouwen worden verwoest, en de bibliotheek van Leuven met zijn onvervangbare middeleeuwse werken wordt bewust platgebrand.

Het front bracht heel wat miserie met zich mee. Het Belgische leger bleek niet opgewassen tegen een oorlog van lange duur. Het leven aan het front was hard. Het ging niet alleen om de strijd tegen die ene Duitse vijand. Er waren in de loopgraven meerdere vijanden: honger en dorst, onhygiënische omstandigheden, kou en nattigheid, de eerste loopgraven waren modderige greppels, vol ongedierte en ratten, waarin de soldaten onder barre omstandigheden moesten leven.

Toen het Duitse 16e Reserveregiment in 1914 bij Ieper in de aanval ging, was de magere rekruut Adolf Hitler van de partij. Hij ondervond de bloedige realiteit van de loopgravenoorlog aan den lijve.

's Ochtends vroeg op 29 oktober 1914 stormden de soldaten hun loopgraaf uit. De Duitsers werden bedolven onder de granaten en leden zware verliezen, maar wisten de voorste Britse loopgraven wel te bereiken.

Hitler was geschokt, en werd ordonnans (= iemand die belast is met het overbrengen van bevelen, rapporten enz. van en naar zijn superieuren) zodat hij verschoond bleef van de bloedbaden van het front. De man heeft uit de geziene gruwel niets uit geleerd, integendeel! In 1939 draagt hij een verpletterende verantwoordelijkheid wanneer hij de wereld opnieuw in brand steekt.

Het aantal slachtoffers van de 2de WO bedroeg naar nieuwe recente schatting tussen de 70 en de 85 miljoen mensen,3/4 hiervan waren burgers, die met heel de oorlogsmachine niets te maken hadden en er zeker niet om gevraagd hebben.

In het werk van Jan de laener (docent aan de Lessius Hogeschool in Antwerpen en aan de Europese hogeschool Brussel) lees ik:

“Uit mijn onderzoek naar de wreedheden die mensen kunnen begaan, is mij duidelijk geworden dat in de klassieke historische benadering van zulke feiten één grote fout zit. Historici hebben namelijk steeds hun best gedaan om een soort muur op te richten tussen henzelf, de lezers en de daders van die wreedheden. Bijna altijd vallen er in een historisch werk over de holocaust vroeg of laat woorden als psychopaten, demonen, monsters, duivels. Wij hebben een duidelijke neiging om mensen die zich hebben schuldig gemaakt aan extreme wreedheden, te demoniseren. Dat is natuurlijk een poging om de rest van de mensheid te deculpabiliseren. Wij proberen onszelf ervan te overtuigen dat zulke mensen geen echte mensen zijn: zij maken geen deel uit van dezelfde soort als de soort waartoe wij behoren. En met ‘wij’ bedoelen we dan de échte mensen zoals u en ik. Wij achten ons vanzelfsprekend nooit in staat tot dergelijke dingen. Zulke wreedheid is in ons niet aanwezig.

Ik ben ervan overtuigd dat deze gedachte op een zeer ernstige vergissing berust. Mijn onderzoek heeft mij tot de conclusie gebracht dat het vermogen tot extreme wreedheid in vrijwel elk menselijk wezen aanwezig is. Natuurlijk is het zo dat veel mensen het echt menen wanneer zij zeggen dat zij nooit tot zulke wreedheden in staat zouden zijn. Veel mensen geloven inderdaad onvoorwaardelijk in hun eigen goedheid, maar het zijn ook mensen die het geluk hebben gehad nooit geconfronteerd te zijn geweest met het soort omstandigheden dat wreedheid in mensen losmaakt. Of mensen zich wreed zullen gedragen is met andere woorden erg situationeel bepaald. Wie zich nooit in een situationele context bevond die wreedheid in mensen losmaakt, blijft vanzelfsprekend genadig genoeg geloven in zijn eigen goedheid. Ik denk dat we ons daarin vergissen. Mijn eerste uitgangspunt is dan ook dat het vermogen tot extreme wreedheid in bijna alle mensen aanwezig is.”

Dames en heren,

of de inzichten van Jan de Laener correct zijn, laat ik aan de individuele visie van ieder van ons over.

Het zet mij alvast aan tot nadenken, tot het durven uitspreken van hoop dat leiders, op welk niveau ook bij het nemen van beslissingen, de impact, de objectiviteit, de eerlijkheid en de menselijkheid ervan op hun volk, goed afwegen. Agressie owv het grote gelijk kan nooit! Voor mij heeft nooit iemand het recht om leed en dood van een ander te organiseren.

En ja, we moeten niet naïef zijn, destijds leerden wij op school dat de wereldbol tot 7 miljard mensen kon bevatten, dat die dan meer dan verzadigd was en dat men meer mensen niet kon voeden. Op dit moment zijn er 7,5 miljard mensen op de wereld. Tegen 2050 wordt de wereldbevolking geschat op meer dan 9 miljard. Zoveel mensen die op de wereldbol een plaats moeten krijgen, die gevoed moeten worden, die opgeleid moeten worden en die hopelijk verschillen in mening, in cultuur en in persoonlijke achtergrond op een vreedzame manier kunnen uitspreken, het zal geen eenvoudige oefening zijn. Maar oorlog ontketenen om het grote gelijk te bewijzen, heeft nog nooit tot oplossingen geleid, oorlog kent alleen verliezers.

Laat ons de boodschap van hoop op redelijkheid, het woord 'rede' zit hierin, aan iedereen die het horen wil duidelijk maken.

Het voorbije jaar werden wij gelukkig gespaard van heel wat onheil, Parijs, Londen, Stockholm, Barcelona en pas nog Manhatten werden niet gespaard. Ondanks zoveel sollidariteit bij terreuraanslagen en zoveel manifestaties voor vrede en begrip, blijven we geconfronteerd worden met mensen en/of groepen die een samenleving moeten teisteren door geweld.

Zolang er mensen zijn, zal dit een blijvend gegeven zijn denk ik. Als burgemeester van onze prachtige stad Geel wil ik dan ook heel graag vandaag onze veiligheidsdiensten, brandweer  onder leiding van kolonel Koen Bollen, en politie onder leiding van korpschef Dirk Van Aerschot, van harte danken voor alle inspanningen die ze leveren om zowel in het dagelijks leven als bij kleine of grote evenementen de maximale veiligheid van iedereen proberen te garanderen. Onze gemeenschapswachten die dagelijks, over heel het grondgebied, meer dan een oog in het zeil houden, mag ik hier zeker niet vergeten! Dankjewel hiervoor.

En dan staan hier ook nog onze koninklijke marine-kadetten, 'jong geweld' dat kiest voor een opleiding op het water. Discipline en nautische kennis gekoppeld aan plezier en groepsgeest. Zeg dan nog eens dat er in onze jeugd niet veel meer inzit! Het tegendeel staat hier voor u! Mijn grootste respect en dank voor hun kapitein en leiding. Straks mag ik trouwens opnieuw heel wat bevorderingen van deze jongeren gaan meemaken.

Beste aanwezigen, vandaag is een dag om te herdenken, om stil te worden bij alle namen van gesneuvelden die hier op het dodenmonument staan, om stil te worden bij alle mensen die slachtoffer zijn van geweld waar ook ter wereld.

De eerste wereldoorlog, vandaag 100 jaar geleden, is voor velen bijzonder ver weg; maar laat ons dat verleden jaarlijks herdenken, om zo'n gruwel nooit meer te moeten meemaken.

Het lied van Willem Vermandere, waar ik graag mee afsluit, zegt hierover meer dan 1000 woorden:

“Als je eens van je leven in de westhoek passeert
door regen en noorderwinden
De tijd keert terug als je hier langs komt
De oorlog zal je hier terug vinden
Ja de oorlog dat je hier terug vindt
en het graf van duizend soldaten
altijd iemands vader altijd iemands kind
duizend en duizend soldaten
duizend en duizend soldaten.”